ETN İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda keçirilən növbəti birgə elmi seminarda “Yaşıl Rəqəmsal iqtisadiyyatın formalaşması və inkişafı üzrə beynəlxalq təcrübənin müqayisəli analizi” mövzusunda məruzə dinlənilib.
Tədbiri institutun şöbə müdiri, iqtisad elmləri doktoru, professor Əlövsət Əliyev açaraq qeyd edib ki, sürətli texnoloji tərəqqi və rəqəmsal vasitələrin geniş şəkildə mənimsənilməsi müasir dövrdə iqtisadiyyat, təhsil, səhiyyə və sosial münasibətlər də daxil olmaqla həyatın bütün sahələrini fundamental şəkildə yenidən formalaşdırır. Onun sözlərinə görə, texnoloji yeniliklər təşkilatlar və dövlətlər üçün yeni imkanlar yaratmaqla yanaşı, eyni zamanda qlobal miqyasda mühüm ekoloji çağırışlar da meydana çıxarır.
Professor vurğulayıb ki, rəqəmsallaşmanın sistemli şəkildə ekoloji aspektdə effektiv idarə olunması və ölçülməsi dayanıqlı inkişaf strategiyalarının hazırlanmasında həyati əhəmiyyət daşıyır. Bu məsələ ölkələrə innovasiya potensialının gücləndirilməsi, rəqabət qabiliyyətinin artırılması baxımından da mühüm üstünlüklər qazandırır. Bu prosesin nəticəsi olaraq formalaşan yaşıl rəqəmsal iqtisadiyyat yeni sənayelərin yaranmasını sürətləndirir, iqtisadi bərpa və modernizasiya üçün geniş imkanlar açır. Ona görə də yaşıl rəqəmsal iqtisadiyyatın formalaşması üzrə beynəlxalq təcrübənin tədqiqinə ehtiyac vardır.
Daha sonra 6 saylı şöbənin əməkdaşı Xəyalə Əbdülhüseynova məruzəni davam etdirərək, rəqəmsal və yaşıl iqtisadiyyatın mahiyyəti, xüsusiyyətləri və qarşılıqlı əlaqəsi haqqında məlumat verib. Bildirib ki, rəqəmsal transformasiya internet, süni intellekt, böyük verilənlər, IoT və digər innovativ texnologiyaların tətbiqi ilə iqtisadi proseslərin optimallaşdırılmasına imkan yaradır. Yaşıl iqtisadiyyat isə resursların qənaətli istifadəsi, bərpa olunan enerji, tullantısız istehsal və ekoloji yükün azaldılması kimi prinsiplərə əsaslanır.
X.Əbdülhüseynova rəqəmsal yaşıl iqtisadiyyatın formalaşmasının mərhələlərini, əsas prinsiplərini, habelə müasir dövrdə texnoloji yeniliklərin ətraf mühitə təsir istiqamətlərini diqqətə çatdırıb. O bildirib ki, rəqəmsallaşma enerji səmərəliliyinin artırılması, ekoloji monitorinqin gücləndirilməsi və resurs optimallaşdırılması üçün geniş imkanlar yaratsa da, eyni zamanda elektron tullantıların artması və enerji istehlakının yüksəlməsi kimi yeni risklər də doğurur. Məruzədə beynəlxalq təcrübənin müqayisəli təhlili aparılaraq ölkələrin rəqəmsal yaşıl iqtisadiyyatın inkişaf səviyyələrinə görə müxtəlif qruplara ayrıldığı bildirilib. Tədqiqatçı BMT, Dünya Bankı və digər beynəlxalq qurumların strateji yanaşmalarının bu sahədə mühüm rol oynadığını qeyd edib. Seminarda həmçinin rəqəmsal yaşıl iqtisadiyyat modelinin inkişafı üzrə texnoloji, sosial və institusional çağırışlar müzakirə olunub. Qeyd edilib ki, texnoloji infrastrukturun qeyri-bərabər inkişafı, maliyyə məhdudiyyətləri, kadr potensialının çatışmazlığı və normativ mexanizmlərin yetərsizliyi bu sahədə ciddi problemlər yaradır.
Məruzəçi Azərbaycanın rəqəmsal yaşıl iqtisadiyyat sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlər, həyata keçirilən layihələr və dövlət strategiyalarında əks olunan əsas müddəalar haqqında danışıb. Bildirilib ki, ölkəmizdə rəqəmsallaşma, yaşıl enerji zonalarının qurulması, bərpa olunan enerji layihələri, “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyalarının tətbiqi bu modelin inkişafını sürətləndirən əsas amillərdəndir.
Sonra şöbə müdiri, dosent Bikəs Ağayev təbii resurslardan səmərəli istifadə, ekoloji tarazlığın qorunması və innovativ texnologiyaların tətbiqinin yaşıl iqtisadiyyatın əsas istiqamətlərindən biri olduğunu diqqətə çatdırıb. O, elektron avadanlıqların istehlakı və istifadəsinin sürətlə artması nəticəsində yaranan və yaşıl iqtisadiyyatın vacib komponenti olan e-tullantıların idarə olunmasının əhəmiyyətini vurğulayaraq, onun ekoloji-iqtisadi problemlərini qeyd edib. Yaşıl iqtisadiyyat ilə elektron tullantıların idarə olunması arasında qarşılıqlı əlaqələrin müasir iqtisadi inkişaf strategiyalarında xüsusi əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirib.
Sonda professor Əlövsət Əliyev məruzəyə münasibətini bildirərərk qeyd edib ki, iqtisadiyyatın rəqəmsal transformasiyası ilə ekoloji dayanıqlılıq hədəflərinin inteqrasiyası yaşıl iqtisadiyyatın yeni mərhələsini - rəqəmsal yaşıl iqtisadiyyat modelini formalaşdırır: “Süni intellekt, Big Data, IoT və s. kimi rəqəmsal texnologiyaların yaşıl iqtisadiyyatın inkişafına inteqrasiyası ətraf mühitin qorunma səviyyəsinin yüksəldilməsinə imkan verəcəkdir. Rəqəmsal texnologiyaların yaşıl iqtisadiyyatla sintezi gələcək iqtisadi inkişafın əsas istiqaməti kimi çıxış edir və davamlı iqtisadi sistemin qurulmasına real zəmin yaradacaqdır”.
Elmi seminarın sonunda mövzu ətrafında geniş müzakirələr aparılıb, suallar cavablandırılıb. Aparılmış tədqiqatların nəticəsi əsasında məqalənin hazırlanması və nüfuzlu elmi jurnalda çap edilməsi tövsiyə olunub.
© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.iсt.az saytına istinad zəruridir.
