AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda aparılan əsas elmi-tədqiqat istiqamətlərindən biri də aktual problemlərdən olan böyük verilənlərin (Big Data) analizidir. Müasir dövrdə müxtəlif İT şirkətlərinin, dövlət qurumlarının fəaliyyətində big data problemlərinin həlli uğurun əldə olunmasında böyük rol oynayır.
İnstitutda keçirilən növbəti elmi seminar da böyük verilənlərin (BV) analizi problemlərinə həsr olunmuşdu. “Big Data analiz: əsas platformalar, mövcud yanaşmalar və problemlər” mövzusunda məruzə ilə institutun sektor müdiri, texnika üzrə fəlsəfə doktoru Rəna Qasımova çıxış edib. Məruzəçi BV-nin analitikası istiqamətində tədqiqatların aparılmasının olduqca zəruri olduğunu qeyd edib. Big Data anlayışı və bu texnologiyanı digərlərindən fərqləndirən xüsusiyyətlərdən danışıb.
Sektor müdiri bildirib ki, Big Data analizinin aparılmasında əsas məqsəd böyük verilənlərdən gizli qanunauyğunluqları, naməlum korrelyasiyaları, bazar tendensiyalarını, müştərilərin istəklərini və digər faydalı məlumatları əldə etməkdir. O, verilənlərin tipləri, Big Data-nın xarakteristikası, toplanması, saxlanması və analitik emalı üçün istifadə olunan müvafiq texnologiyalar, tətbiq sahəsindən asılı olmayaraq BV-nin emalının əsas texnoloji mərhələləri haqqında ətraflı məlumat verib. Məruzəçi maraqlı faktlardan nümunələr də gətirib: “Walmart” supermağazalar şəbəkəsi saatda 2.5 petabayt müştəri əməliyyatları, “Facebook” sosial şəbəkəsi öz istifadəçi bazasından 40 milyard şəkili emal edir. Əgər əvvəllər insan geninin dekodlaşmasının emalı 10 il vaxt aparırdısa, hazırda bu proses bir həftəyə başa gəlir. “Google” axtarış sistemi gün ərzində 30 Pb emal edir. “Facebook”da 3,5 Pb istifadəçi verilənləri var və gün ərzində 20 ТБ məlumat, “eBay” isə 55Тb (7,5 Pb istifadəçi verilənləri var) emal edir”.
Onun sözlərinə görə, verilənlərin həcminin artması və real zamanda onların analizinə olan tələbat BV-nin ən əsas problemlərindən sayılan böyük verilənlərin analitikası (Big Data Analytics) istiqamətinin yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Həm strukturlaşdırılmış, həm də strukturlaşdırılmamış informasiya ilə işləmək, daha dərin intellektul analiz aparmaq və analizin nəticələrinin vizuallaşdırılmaq BV-nin analitikasının əsas məsələlərindəndir.
Məruzəçi həmçinin, böyük verilənlərin real vaxtda analizini effektiv həll etməyə imkan verən yeni Big Data Analytics vasitələrin yaradılmasının zəruruliyini vurğulayıb. Bu gün Big Data Analytics sahəsində əsas istehsalçıların təklif etdikləri proqram-aparat sistemlərini sadalayıb (SAP HANA, Oracle Big Data Appliance, Oracle Exadata Database Machine, Oracle Exalytics Business Intelligence Machine, Teradata Extreme Performance Appliance, NetApp E-Series Storage Technology, IBM Netezza Data Appliance, EMC Greenplum, HP Converged Infrastructure əsasında Vertica Analytics Platform, Cloudera, DataStax, Northscale, Splunk, Palantir, Factual, Kognitio, Datameer, TellApart, Paraccel, Hortonworks).
Analiz nəticələrinin vizuallaşdırılması problemlərinə də toxunaraq, analizin nəticələrini nəzərdən keçirmək üçün mövcud metodlardakı çatışmazlıqlardan və onların həlli yollarından danışıb.
Big Data və biznes analitika arasındakı fərqli xüsusiyyətlərdən də danışan R.Qasımova big data analizinin problemləri, verilənlərin real vaxtda analitikası, analizin nəticələrinin vizuallaşdırılması, vizuallaşdırmada böyük verilənlərdən vacib informasiyanın seçilməsi probleminin həlli yollarından bəhs edib. Böyük verilənlərin emalı, analizi və vizuallaşdırılması ilə İT bazarının Amazon, Dell, eBay, Facebook, Google, Hitachi Data Systems Corporation, Fujitsu, HP, IBM və s. kimi nəhənglərinin məşğul olduğunu bildirib. Məruzəçi böyük həcmli verilənlərlə işləyərkən BV-nin ümumi xarakteristikalara görə təsnifatlandırılması və qiymətləndirilməsinin məsələnin həllində ilk addım olduğunu nəzərə çatdırıb.
Təqdimat seminar iştirakçıları tərəfindən maraqla qarşılanıb. Mövzu üzrə ətraflı müzakirələr aparılıb. Mühüm elmi nəticələrin əldə olunması üçün daha dərin araşdırmaların aparılması tövsiyə olunub.
© Bütün hüquqlar qorunur. Xəbərlərdən istifadə edərkən www.iсt.az saytına istinad zəruridir.
