“Orfoqrafiya” sözünün özünün düzgün yazılışına ehtiyac var, çünki “orfoqrafiya” sözü dilimizə yanlış formada daxil olub”.

Bunu “Trend” agentliyinə müsahibə zamanı AMEA-nın akademik-katibi, AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun direktoru, akademik Rasim Əliquliyev deyib.

Akademikin sözlərinə görə, “orfoqrafiya” sözünün kökü səhvdir. Bu sözdəki “f” səsi “t” olmalı, yəni “orfoqrafiya” deyil, “ortoqrafiya” kimi yazılmalıdır.

R.Əliquliyev bildirib ki, “orfoqrafiya” sözünün kökü “orto”dur. Qədim yunan, latın dillərində, eləcə də ingilis dilində bu sözün kökü “orto” kimi qeyd edilib: “Bu, hansısa subyektiv səhvin hesabına rus dilinə, rus dilindən də Azərbaycan dilinə “orfoqrafiya” kimi daxil olub. Bu sözlərin özünün düzəlişə ehtiyacı var. Çünki “orto” sözü “düz”, “düzgün”, “düzbucaqlı” deməkdir. Yeri gəlmişkən, əksər ölkələrdə, o cümlədən Türkiyədə də orto önlüyü işlədilir. Beynəlxalq səviyyədə orfoqrafiya sözü anlaşılmır. Ona görə Azərbaycanda da bu məsələ nəzərə alınmalıdır.

Xatırladaq ki, 2004-cü ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilən “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti”ndə öz əksini tapmış orto önlüklü, ingilis mənşəli 34 söz “orto” frazası ilə (məsələn, ortodoks, ortoqonal, ortopediya, ortoxəritə və s.) başlayır.

Qeyd edək ki, dilimizdə işlədilən alınma sözlərin əksəriyyətində bu cür problemlər mövcuddur. Bu kimi səhvlərin meydana gəlməsinin əsas səbəbi Azərbaycan dili qrafikası və digər dillərin qrafikası arasında transliterasiya cədvəllərinin mövcud olmamasıdır. Belə problemlərin gələcəkdə də baş verməsinin qarşısının alınması üçün ölkəmizdə tez bir zamanda qrafikalararası transliterasiya standartlarının qəbul edilməsinə böyük ehtiyac vardır.

Bu işlər görülərsə, xarici dillərdən dilimizə və əksinə, yəni Azərbaycan dilindən digər dillərə keçid vaxtı ilkin sözlərin çoxlu variantlarının meydana gəlməsinin qarşısı alınar. Məsələn, transliterasiya standartlarının olmadığına görə Naxçıvan sözünün ingilis dilində “Nakhchivan”, “Nakhichevan”, “Nakhichivan”, “Nakhchevan”, “Naxchivan”, “Nakhcivan” kimi, Gəncə sözünün isə “Ganja”, “Gandja”, “Gendja”, “Gendzha”, “Gandzha”, “Gence” kimi variantlarına rast gəlinir. Başqa sözlə, Azərbaycan dilində olan ilkin sözlər ingilis dilində öz identikliyini itirirlər.